Mỹ, Đức, Ba Lan và các đồng minh khác của Ukraine ngày 25.1 tuyên bố sẽ gửi hàng chục xe tăng hiện đại cho Kyiv, mở rộng đáng kể cam kết trước đó của Anh là 14 chiếc theo tờ The Wall Street Journal. 

Những xe tăng này tiên tiến và nguy hiểm hơn bất kỳ loại xe tăng nào mà lực lượng Nga đang sở hữu, và sẽ tham chiến cùng với số lượng phương tiện bọc thép hiện đại và hệ thống vũ khí khác lớn hơn nhiều mà các nước phương Tây gần đây đã cam kết cung cấp cho Ukraine. Giới lãnh đạo Ukraine trong nhiều tháng đã kêu gọi phương Tây gửi 300 xe tăng.

Reuters

Các quan chức ở Lầu Năm Góc cho biết Mỹ đang xem xét 3 lựa chọn, trong đó có thể giao xe tăng cho Ukraine trong vòng vài tháng và lâu nhất là hai năm. Trong đó có một quan chức cho biết General Dynamics Corp, công ty quốc phòng Mỹ sản xuất xe tăng Abrams, có thể sản xuất xe tăng mới. Theo đó, Kyiv sẽ nhận được những xe tăng Abrams chưa được lắp ráp từ dây chuyền lắp ráp trong vòng 18 đến 24 tháng kể từ bây giờ. Giám đốc điều hành General Dynamics Phebe Novakovic ngày 25.1 cho hay công ty có nhiều khả năng đáp ứng các đơn đặt hàng mới.

Lầu Năm Góc cũng có thể tân trang xe tăng trong kho của Mỹ hoặc tìm xe tăng từ các đồng minh mà Washington đã bán xe tăng cho họ. Những cách tiếp cận như thế có nghĩa là Ukraine sẽ không nhận được xe tăng Abrams trong nhiều tháng, theo các quan chức Mỹ. Họ cho biết thêm Mỹ đã quyết định gửi cho Kyiv phiên bản M1A2 của xe tăng Abrams.

Cách ứng phó của Nga

Phía Nga đã công kích các cam kết của phương Tây cung cấp xe tăng cho Ukraine. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov hôm 26.1 tuyên bố Moscow coi các cam kết cung cấp xe tăng và các loại vũ khí khác cho Ukraine làm tăng "sự tham gia trực tiếp của phương Tây vào cuộc xung đột", trong khi các quốc gia có liên kết với NATO khẳng định họ không tham gia cuộc chiến. Trước đó một ngày, Đại sứ Nga tại Mỹ Anatoly Antonov đã viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram rằng "xe tăng Mỹ chắc chắn sẽ bị phá hủy" cùng với các thiết bị phương Tây khác ở Ukraine.

Reuters

Trong khi các xe tăng phương Tây, gồm Challenger 2 của Anh, Leopard 2 do Đức sản xuất và Abrams của Mỹ, có thể giúp Ukraine đáng kể trong cuộc chiến chống lại lực lượng của Moscow, quân đội Nga có thể sẽ không chạm trán với những xe tăng đó trước mùa xuân. Các lực lượng Ukraine trước tiên phải học cách vận hành những vũ khí phức tạp này và cần được huấn luyện về việc sử dụng chúng theo đội hình phối hợp cùng với các phương tiện chiến đấu bọc thép và bộ binh.

Trong khi đó, các chỉ huy quân sự Nga sẽ cố gắng đoán xem Ukraine có thể sử dụng vũ khí mới ở đâu và như thế nào, đồng thời đánh giá cách phản ứng tốt nhất, theo The Wall Street Journal dẫn lời các nhà chiến lược quân sự. Moscow cũng sẽ cần phải quyết định làm thế nào để cân bằng giữa các biện pháp phòng thủ và tấn công, và nên hành động trước hay chờ đợi một cuộc tấn công của Ukraine được dự đoán sẽ diễn ra vào mùa xuân.

"Rõ ràng là người Nga sẽ nhắm mục tiêu vào xe tăng", trung tướng quân đội Mỹ đã nghỉ hưu Stephen Twitty nhận định. Ông dự đoán rằng nếu Kyiv có thể huy động đủ số lượng vũ khí mới, lực lượng Nga sẽ không thành công trong việc ngăn chặn các cuộc phản công của Ukraine.

Ukraine hiện có hàng trăm xe tăng do Liên Xô thiết kế, bao gồm nhiều chiếc từ kho vũ khí của  họ, nhiều chiếc được hiện đại hóa do các đồng minh cũ thuộc Hiệp ước Warsaw cung cấp và những chiếc thu được từ quân đội Nga đang rút lui. Tuy nhiên, số lượng xe tăng như thế vẫn nhỏ hơn so với kho dự trữ xe tăng tương tự của Nga.

Reuters

Xe tăng là vũ khí cực kỳ mạnh, kết hợp tính cơ động, khả năng bảo vệ và khả năng sát thương, nhưng được sử dụng tốt nhất trong tình trạng mà các nhà chiến lược quân sự gọi là những cuộc điều động vũ khí có sự kết hợp của nhiều hệ thống trên bộ và trên không. Binh sĩ Ukraine sẽ được huấn luyện ở các nước Tây Âu để có thể thành thạo các chiến thuật đó ở một mức độ nhất định, nhưng mức độ huấn luyện cần thiết có nghĩa là xe tăng hiện đại của phương Tây chỉ có thể tham chiến ở Ukraine vào mùa xuân. Điều đó cho Nga thời gian để thích nghi. Các bước chuẩn bị có thể bao gồm tăng cường các khả năng phòng thủ như củng cố đội xe tăng của lực lượng Nga và tấn công phủ đầu các vị trí của lực lượng Ukraine.

Xe tăng Nga kém tinh vi hơn so với các mẫu của phương Tây, nhưng Moscow có số lượng nhiều hơn, có thể lên tới hàng ngàn chiếc, theo The Wall Street Journal. Uralvagonzavod, nhà sản xuất xe tăng lớn nhất của Nga, cũng đang tăng cường sản xuất xe tăng mới dưới áp lực từ Điện Kremlin. "Tương quan lực lượng về số liệu thô có lợi cho Nga", nhà nghiên cứu chính sách kỳ cựu Dara Massicot tại Rand Corp, tổ chức nghiên cứu toàn cầu có trụ sở tại bang California (Mỹ), nhận định.

Mục tiêu của phương Tây

Nhà phân tích Mikhail Barabanov tại Trung tâm Phân tích và Công nghệ chiến lược có trụ sở tại Moscow cho rằng 31 xe tăng Abrams mà Mỹ hứa cung cấp cho Ukraine sẽ không thay đổi được đáng kể cục diện chiến trường. "Việc cung cấp vũ khí mang tính hạn chế của phương Tây không phải là một chiến thắng có tính quyết định của Ukraine mà là làm gia tăng sự tiêu hao và hao mòn của các lực lượng Nga", ông Barabanov nhận định. 

Tuy nhiên, ông thừa nhận xe tăng phương Tây có nhiều vũ khí hiện đại hơn với hỏa lực vượt trội, khiến người Nga gặp bất lợi nếu giao chiến diễn ra ở khoảng cách xa hơn. Xe tăng phương Tây cũng có nhiều khả năng nhắm mục tiêu tiên tiến hơn, như tầm nhìn ban đêm tốt hơn giúp phát hiện ra các phương tiện chiến đấu của Nga trước khi bị phát hiện. "Thông thường trong một trận chiến giữa xe tăng với xe tăng, bên nào bắn được trước sẽ chiến thắng", nhà nghiên cứu Ed Arnold tại Viện Dịch vụ Thống nhất hoàng gia Anh bình luận.

Moscow đã mất một phần lớn xe tăng đang hoạt động ngay từ đầu cuộc chiến và nhiều xe tăng trong kho đang ở tình trạng xấu, nhưng số lượng lớn vẫn có thể sử dụng được và có thể được lấy từ nguồn dự trữ, theo nhà nghiên cứu Massicot. Một trở ngại lớn hơn nguồn cung xe tăng có thể là nhân lực. 

 "Vấn đề của Nga là không có đủ đội xe tăng được đào tạo bài bản vì họ đã mất quá nhiều người trong những ngày đầu của cuộc chiến", bà Massicot nhận định. Bà còn cho rằng Nga đang huấn luyện một phần đáng kể trong số 300.000 binh sĩ được huy động trong năm ngoái, nhưng không rõ có bao nhiêu người đang được huấn luyện cho các hoạt động của xe tăng.

Reuters

Nếu triển khai thêm xe tăng, Nga sẽ phải quyết định làm việc đó như thế nào. Moscow có thể giữ lại số xe tăng đó để đối phó quân tiếp viện mới của Ukraine, hoặc có thể lựa chọn hành động sớm hơn, trước khi những chiếc xe tăng Leopard và Challenger sẵn sàng tham chiến ở Ukraine. Các kênh truyền thông mạng xã hội của Nga trong những ngày gần đây đã lan truyền những cuộc trò chuyện ủng hộ hành động nhanh chóng, bao gồm cả việc nhắm mục tiêu vào những cuộc chuyển giao xe tăng của phương Tây cho Ukraine, theo The Wall Street Journal.

Tuy nhiên, Nga đã và đang cố gắng giành lợi thế trước các lực lượng Ukraine, nhưng thành công không nhiều. "Nga chỉ đạt được những lợi ích gia tăng với chi phí cao" và chủ yếu sử dụng lực lượng bộ binh, theo nhà nghiên cứu Arnold. Ông cho rằng một cuộc tấn công phức tạp hơn sẽ đòi hỏi nhiều nguồn lực và huấn luyện. "Nếu người Nga chuẩn bị cho các chiến dịch tấn công và thất bại, điều đó sẽ khiến các hoạt động phòng thủ trở nên khó khăn hơn rất nhiều và họ sẽ dễ bị Ukraine tấn công hơn rất nhiều", ông Arnold bình luận.

Nga sẽ tiếp tục theo kế hoạch trước đó?

Tướng nghỉ hưu Twitty của Mỹ thì cho rằng các lực lượng Ukraine cho đến nay đã có lợi thế hơn lực lượng Nga về ý chí chiến đấu, dù chỉ được trang bị những thiết bị tối thiểu. "Giờ đây, với thiết bị tinh vi cùng với ý chí và kiên trì, điều này có khả năng thay đổi cán cân" nếu Ukraine có thể sản xuất hàng loạt thiết bị của mình, theo ông Twitty. Ông nhấn mạnh: "Những gì bạn cần là hỏa lực chiến đấu có thể gây áp đảo để tạo ra sự khác biệt trên chiến trường".

Trong khi đó, lực lượng Nga có thể lựa chọn cải thiện vị trí phòng thủ của họ hơn là tấn công. Họ có thể tăng gấp đôi những nỗ lực đã được tiến hành dọc chiến tuyến để gài mìn, vượt các rào cản và đào những hào mà có thể cản trở xe tăng hiện đại của phương Tây, theo bà Massicot.

Một lựa chọn khác cho Moscow là tiếp tục theo kế hoạch trước đó, theo The Wall Street Journal. Các chiến thuật của Nga đã thay đổi rất ít trong cuộc xung đột, ngay cả khi Ukraine đã sử dụng các cách tiếp cận chiến đấu đa dạng. Chiến lược của Moscow chủ yếu dựa vào các trận pháo kích ồ ạt và bộ binh, ngay cả khi việc tiêu tốn rất nhiều sinh mạng và đạn dược mang lại hiệu quả rất ít hoặc không đạt được gì.

Sau khi Ukraine bắt đầu phản công nhắm vào các mục tiêu của Nga vào mùa hè năm ngoái bằng vũ khí chính xác, trong đó có Hệ thống rốc két pháo binh cơ động cao (HIMARS) do Mỹ cung cấp, Moscow đã điều chỉnh bằng cách di chuyển một số thiết bị và căn cứ ra khỏi tầm bắn của HIMARS.

Tuy nhiên, các quan chức quân sự phương Tây đánh giá có rất ít thay đổi khác trong chiến thuật của Nga. "Cuộc chiến cho thấy người Nga có thể không tính đến việc giao xe tăng", nhà phân tích quốc phòng và quân sự Yohann Michel tại Viện Nghiên cứu Chiến lược quốc tế (Anh), nhận định. Ông cho rằng bình luận của phía Nga hạ thấp mối đe dọa từ xe tăng phương Tây có thể làm gia tăng xu hướng bỏ qua những thay đổi trong chiến lược. Ông còn cho rằng các quyết định của Nga liên quan đến chiến thuật trên chiến trường cũng có thể được đưa ra nhằm đối phó các yếu tố khác ngoài việc cung cấp xe tăng mà người ngoài vẫn chưa biết, theo The Wall Street Journal.